Kultura

Autobiografija arhitekte Ranka Radovića

Maj 07, 2025 5 Komentara

(15 riječi)

Novo izdanje Matice crnogorske

Matica crnogorska objavila je „Autobiografiju“ jednog od najistaknutijih arhitekata i teoretičara arhitekture s prostora bivše Jugoslavije, Ranka Radovića , u okviru biblioteke „Posebna izdanja“. Urednik je Marko Špadijer , knjigu u ime izdavača potpisuje Ivan Ivanović , generalni sekretar Matice crnogorske, a realizaciji ovog izdanja doprinio je i Rajko Radović , sin poznatog arhitekte. Pored bogatog projektantskog opusa, Ranko Radović je posebno istakao kao mislilac, esejista i pedagog. Njegov rad obuhvata arhitektonske teorije, urbani razvoj, kulturu stanovanja i filozofiju prostora. Bio je profesor na više univerziteta u zemlji i inostranstvu, poznat je i kao urednik i autor brojnih stručnih publikacija. Njegov doprinos arhitekturi nije samo u projektima koji su realizovani, već iu načinu na koji je promišljao arhitekturu kao kulturološki fenomen. "Čini mi se da mi je život bio sasvim običan i jednostavan, ali i vrlo raznolik, ispunjen mnogim slikama i događajima, detaljima i ljudima, osećanjima i naporima, stvarnostima i iluzijama, pa da na svoj istorijski način zaslužuje da ga nekako osvetlim i zadržim, po-osobim (od osoba) i ponegde tačno, a ponegde je dodao da je verovatno i sasvim pogrešno, prebacio zapis da je napisao da je neispravan u radu", naučno, šire pregled. "Ja pišem svoju sopstvenu sliku sopstvene istorije za sopstveni otpor 'banalnosti i nestajanju'. To je istinito i tačno po definiciji, po prirodi projekta - hoću da proteklo vreme naslikam i još jednom osmislim, ne da ulepšam", zapisao je čuveni arhitekta. Radović je dva sveska „Autobiografije“ napisao u Japanu, dok je na Katedri za urbani dizajn Univerziteta u Cukubi, kraj Tokije, održao gostujuće predavanje 90/91. godine, zapisao je u pogovoru književnik i profesor Dragan Radulović . "Iako je u svom višenamjenskom dnevniku, nazvanom 'Životnik', vodio detaljne zabilješke o 'poslovima i danima', a njih će u tekstu koristiti u znatnoj mjeri, bilo je neophodno izvjesno prostorno i kulturno distanciranje da bi što potpunije sagledao sopstveni život, ali sam i odgovorio na pitanje da li je pisanje autobiografije uopšte imalo smisla pokreću", koji je na motivu pisanja autobiografije uopšte imao takav smisao pokreću, i dodao je i da je odnos prema Crnoj Gori, koji se jasno prikazuje u „Autobiografiji“, u suštini odnosa „stvarnog“. kosmopolite koji se ne ustručava od ljubavi prema svom porijeklu, od poštovanja prema onim dimenzijama lične i porodične prošlosti za koje pouzdano zna koliko su ga oblikovale kao moralnog čovjeka, intelektualca, majstorazidara, jednom riječju: cjelinu njegovog ljudskog postojanja.

"A to nipošto ne znači naivnost u razumijevanju crnogorskog dijela njegovog identiteta. To samo znači da pravi kosmopolitizam ne odbacuje ništa od onoga što ga je kreirao. Jer tek pod pretpostavkom uključivanja svih elemenata, njihovim sučeljavanjem sa novim saznanjima, napornim radom na njihovoj obradi i usklađivanju... tek tada radi, dakle, nastaje ono što se može nazvati poput objedinjavanja identiteta, koji se zajedno navodi", koji se zajedno navodi Radulovićevom pogovoru. Autobiografski zapisi Ranka Radovića završavaju 28. februara 1991. godine.

"Šteta što nema zapisa (ili nije dostupno?) iz narednih godina, kada je imala intenzivnije prisustvo u Crnoj Gori u nastojanju da zaštiti crnogorsko arhitektonsko nasljeđe. U februaru 2002. postao je ministar za urbani razvoj u Vladi Crne Gore. U izuzetno teškim okolnostima nije mogao da ostvari svoje stručne i moralne principe i 11. aprila 2003. godine", podnio je zapisnik o radu. Crnogorski arhitekta Ranko Radović preminuo je u februaru 2005. godine. Prema sopstvenoj želji sahranjen je u Gornjim Martinićima kod Danilovgrada, u grobnici koju je sam projektovao.