Kultura

Preminuo akademik Sreten Perović

Avg 17, 2025 4 Komentara

(15 riječi)

Književnik , dramski pisac i prevodilac Sreten Perović preminuo je danas u 94. godini, saopšteno je iz Crnogorskog PEN centra.

“Crnogorski PEN centar oprašta se od svog dugogodišnjeg generalnog sekretara i predsednika Sretena Perovića. Pjesnik, dramski pisac, esejista, prevodilac, književni istoričar i kritičar, antologičar, teatrolog i enciklopedista, Sreten Perović bio je jedan od vodećih crnogorskih intelektualaca, poslijeratnih književnih izdavača i pokretača edicija, beskompromisni borac za afirmaciju crnogorskog identiteta, a pripada i najužem krugu utemeljitelja savremene književne, jezičke i kulturne montenegristike”, navodi se u saopštenju PEN. centra.

Perović je rođen u Gornjoj Gorici 15. februara 1932. godine. Gimnaziju je završio u Titogradu, Jugoslovensku i svjetsku književnost na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Za vreme studija jedan je od pokretača i urednika književne revije Vidici (1953) i predsednik Književnog kluba studenata Beogradskog univerziteta (1954). Nakon završetka studija radio je kao profesor književnosti u titogradskoj Srednjoj tehničkoj školi (1956–1961), a istovremeno je bio i glavni urednik časopisa Susreti (1957–1962). U titogradskom izdavačko-štamparskom preduzeću Grafički zavod je od januara 1963. urednik više edicija klasične i odgovorni urednik edicije „Luča“, antološke biblioteke crnogorske književnosti, u okviru koje je od 1963. do 1987. godine objavljeno 71 izdanje (od planiranih 100) najznačajnijih crnogorskih djela. Za koncipiranje edicije „Luča“ njeni urednici, Milorad Stojović, Branko Banjević i Sreten Perović dobili su 1970. godine Trinaestojulsku nagradu. Od 1975. do 1981. odgovorni je urednik i direktor Izdavačke djelatnosti NIO Pobjeda, a zatim glavni urednik, zamjenik direktora (1981–1983) i direktor (1983–1991) Leksikografskog zavoda Crne Gore i glavni urednik za oblast Kultura i prosvjeta u projektu Enciklopedija Crne Gore. Od početka 90-ih godina XX vijeka jedan je od osnivača crnogorskih kulturnih i naučnih institucija koje su se oprle kolonijalnim i anticivilizacijskim pokušajima satiranja crnogorske kulture i identiteta – Crnogorskoga društva nezavisnih književnika, Matice, Crnogorskog PEN centra i Dukljanske akademije nauka i umjetnosti. Bio je generalni sekretar, potom i višegodišnji predsjednik Crnogorskog PEN centra. Bio je više od tri decenije pozorišni kritičar Susreta i Pobjede, a od velikoga je značaja i njegov rad na prevođenju i prepjevavanju makedonske poezije. Objavio je dvadesetak knjiga lirske poezije, četiri knjige iz domena književne istorije i kritike, četiri teatrološke knjige, priredio desetak, a uredio na stotine izdanja te objavio nekoliko desetina knjiga prijevoda i prepjeva.

Kao pjesnik zastupljen je u brojnim antologijama i prevođen na tridesetak jezika. Preminuo je u Podgorici 17. avgusta 2025.

Dobitnik je brojnih nacionalnih i međunarodnih nagrada i priznanja, poput Prve nagrade Udruženja književnika Crne Gore (1958), Trinaestojulske nagrade (1961. i 1970), Nagrade Željezare Sisak (1976), Nagrade „Risto Ratković“ (1976), Nagrade Udruženja književnika Crne Gore za knjigu godine (1977), Decembar 8 zlatnim sacem1 nagrade Oslobođenja Titograda (1986), visokog međunarodnog priznanja Književno žezlo s promocijom u zvanju Počasni građanin grada Skoplja (2004), Nagrade Udruženja prevodilaca Crne Gore (2005), Internacionalne nagrade za poeziju Evropskog fonda i Internacionalne akademije „Mihai Eminesku“ (2012), Zlatne medalje „Blaže Koneski“ Makedonske akademije nauka i umjetnosti (2013), Povelje za poseban doprinos montenegristici Fakulteta za crnogorski jezik i književnost (2019)…

Perović je bio jedan od utemeljivača i predsjednika Dukljanske akademije nauka i umjetnosti, inostrani član Makedonske akademije nauka i umjetnosti, inostrani član Mediteranske akademije „Braća Miladinovci“, počasni član Internacionalne akademije „Mihai Eminescu“ u Rumuniji, inostrani član arheološke (istorijske Italije) akademije i redovni član Evropske akademije nauka i umjetnosti. Moldavski univerzitet evropskih studija političkih i ekonomskih nauka „Konstantin Stere“ iz Kišinjeva dodijelio mu je 2014. godine zvanje Doctor Honoris Causa.

“Od osnivanja Crnogorskog PEN centra Sreten Perović je bio jedna od njegovih pokretačkih snaga. Pokrenuo je brojne aktivnosti, pisao saopštenja i promemorije, organizovao naučne skupove i okrugle stolove, intenzivno komunicirao s predstavnicima Internacionalnog PEN centra i drugih PEN centara, učestvovao na kongresima i skupovima PEN asocijacije, nafirmom i naučnom postojanju naučne književnosti crnogorskog jezika i kulture Zajedno s Momirom Markovićem priredio je vrijednu publikaciju dokumenata Crnogorskog PEN centra „Dosije 1993–1997“.

Kad je 2020. godine – nakon što je poslije smrti Mladena Lompara pasiviziran rad ustanove – Crnogorski PEN centar obnovi svoje djelovanje, među onima koji su snažno podržali novu fazu u razvoju institucije bio je Sreten Perović. Neka mu je vječna slava i hvala!”, zaključuje se u saopštenju PEN Centra.