Dr  Goran Sekulović

Vlada i Skupština Crne Gore, kao i svi njeni državni organi, u prilici su sada nakon donošenja Zakona o slobodi vjeroispovijesti i pravnom položaju vjerskih organizacija, da kroz njegovu primjenu, istorijskim, naučnim i pravnim argumentima, legalno i legitimno odgovore na sljedeća ključna pitanja iz preostalog neriješenog dijela identitetskog crnogorskog nacionalno-državno-vjerskog (pravoslavno-crkvenog) korpusa ljudskih prava i sloboda: prvo,uz već donešenu odgovarajuću Rezoluciju Skupštine Crne Gore iz 2018.g., apsolviraju se i poništavaju, ukidaju i stavljaju van svake pravne ili bilo koje druge (mada takvu ili neku drugu sličnu valjanost ove ’’odluke’’ naravno da nijesu nikada  ni imale niti ni mogle da imaju!) valjanosti i vrijednosti ’’odluke’’ tzv. Podgoričke skupštine iz 1918. godine; drugo, apsolviraju se i poništavaju, kada se radi o odnosu države i crkve, akti regenta Aleksandra iz 1920. godine kojim se ukida autokefalna Crnogorska pravoslavna crkva; treće, vjerska imovina i hramovi i crkve kao i manastiri izgrađeni do 1918.g. su državna imovina Crne Gore koja se u njenom vjerskom dijelu daje na korišćenje i čuvanje Srpskoj i Crnogorskoj crkvi; i četvrto, identifikuje se, registruje i zaštićuje vjersko kulturno nasljeđe autokefalne Crnogorske crkve kao dijela ukupne crnogorske nacionalne i državne baštine. Sve ove odluke su međunarodna obaveza državnih organa Crne Gore. Na ovaj način i dosljednom primjenom Zakona o slobodi vjeroispovijesti i pravnom položaju vjerskih organizacija kompletiraće se, ojačati i još više utemeljiti suverenitet, međunarodni položaj, legitimitet i stabilnost crnogorske države. Takođe, zaokružiće se i stvoriti odgovarajući državni, politički i pravni preduslovi za riješenje i praktično oživotvorenje svih preostalih ključnih crnogorskih identitetskih pitanja iz korpusa ljudskih prava i sloboda, garantovanih međunarodnim konvencijama, kao dijela pretpolitičkih konstitucionalnih uslova izgradnje demokratskog društva.

Srž problema Balkana je da faktički, u praksi, ’’na terenu’’ – bez obzira na suprotne zvanične izjave državnih organa  – Srbija u suštini ne odustaje od imperijalnog i nedemokratskog projekta Velike Srbije. Najvažniji ’’borac’’ u ovom projektu je Srpska crkva, ali joj obilato pomažu i zvanični organi države Srbije. Zna se da je jedna od parola srpskog nacionalizma sa kojom se krenulo u građanski, tj. u međuvjerski i međuetnički rat na prostoru bivše SFRJ u periodu od 1991. do 1995. g., bila ona već dobro upamćena da su (veliko)srpske granice Karlovac-Karlobag-Virovitica.

Uoči redovnog popisa stanovništva u Crnoj Gori 2021.g, treba podśetiti kako su se ponašali predstavnici države Srbije prilikom dva prethodna popisa. U vrijeme popisa 2011.g.  savjetnik tadašnjeg predśednika Srbije Borisa Tadića za Srbe u dijaspori Mlađen Đorđević više puta boravi u Crnoj Gori što se uvijek poklapa sa nekim događajima kojima država Srbija pridaje prvorazredni politički značaj. Đorđević je boravio u Crnoj Gori za vrijeme održavanja lokalnih izbora kada ga je Milo Đukanović, tadašnji predśednik Vlade Crne Gore i aktuelni predśednik Crne Gore i Demokratske partije socijalista, najjače političke stranke u Crnoj Gori, javno prozvao da se miješa u izborni proces, tj. da aktivno pomaže (pro)srpske političke stranke u izborima. Predśednik Srbije Boris Tadić je to demantovao, ali je Milo Đukanović odgovorio da on ima i dokaze za svoju tvrdnju. Mediji u Crnoj Gori su objavili vijest da je Đorđević sa sobom donio znatan novac kojim se finansira propaganda pomoću koje se pokušava asimilacija Crnogoraca i njihovo ’’pretvaranje’’ u Srbe, odnosno, želi se ostvariti cilj da se što veći broj stanovnika Crne Gore izjasni da su Srbi i da govore srpskim jezikom. Da su ovo apsolutno nesporne i do sada toliko puta provjerene i u praksi dokazane činjenice, pokazale su sve u kontinuitetu, od tada, a i ranije, pa sve do današnjih dana, aktivnosti i akcije najviših državnih organa Srbije i vrha Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori.

Uoči redovnog popisa stanovništva u Crnoj Gori i Hrvatskoj 2011.g, u okviru koga su njihovi stanovnici odgovarali i na pitanja o nacionalnoj, religioznoj i jezičkoj pripadnosti, tadašnji predśednik Srbije Boris Tadić okupio je na sastanku i konsultacijama u svom kabinetu u Beogradu predstavnike srpske dijaspore i Srba iz regiona, kao i vodeće političare opozicionih prosrpskih stranaka iz Crne Gore, kao i mitropolita Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori Amfilohija Radovića. Dogovoru u Beogradu prisustvovali su i ministar vjera u Vladi Srbije dr Bogoljub Šijaković i savjetnik predśednika Tadića za Srbe u dijaspori i u regionu Mlađen Đorđević. U Crnoj Gori je boravio srpski ministar vjera i savjetnik tadašnjeg srpskog Predśednika. Njima, kao i tadašnjem ambasadoru Srbije u Crnoj Gori Zoranu Lutovcu, Srpska pravoslavna crkva pružila je svu logistiku i svoje objekte za vođenje kampanje asimilacije Crnogoraca. Tako se religiozni objekti u Crnoj Gori kojima upravlja Srpska pravoslavna crkva politički zloupotrebljavaju u kleronacionalističke i antidržavne svrhe. To je jedinstveni primjer u svijetu. Crnogorski mediji su tada informisali javnost da su se u Manastiru Ždrebaoniku na tajnom sastanku okupili predstavnici državnih organa Srbije, Srpske pravoslavne crkve i opozicionih prosrpskih stranaka iz Crne Gore radi formiranja štaba koji bi koordinirao i rukovodio svim aktivnostima na asimilaciji Crnogoraca, odnosno na realizaciji strateškog plana da se što više stanovnika Crne Gore izjasni na popisu da su Srbi i da govore srpskim jezikom.  

Nažalost, država Crna Gora je sve ovo samo konstatovala, ali nije preduzimala skoro ništa što je dužna po Ustavu i zakonima zemlje da to spriječi i omogući da se u mirnom, konstruktivnom, slobodnom, demokratskom i civilizovanom ambijentu svaki stanovnik zemlje, bez ikakvih pritisaka, sile i agresivne propagande, dobrovoljno i autentično izjasni u smislu ośećanja nacionalne, religiozne i jezičke pripadnosti. Očigledno je da se 2011.g. ponovila 2003. g. kada je održan prethodni redovni popis stanovništva u Crnoj Gori. Tada je mitropolit Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori Amfilohije isto tako oformio štab na čelu sa dr Bogoljubom Šijakovićem pred popis i agresivnom kleronacionalističkom propagandom uspio da asimiluje više od 25 posto Crnogoraca. 2011.g. je razlika bila samo u tome što je Crna Gora postala suverena država. Međutim, državni organi Crne Gore nijesu reagovali adekvatno, kao  ni Evropska Unija, koja je i ranije i tada, mirno posmatrala kako se od strane zvaničnih državnih organa Srbije i Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori crnogorski narod u srcu prosvjetiteljske i progresivne Evrope u dvadesetiprvom vijeku nastoji agresivno, imperijalno, nedemokratski i necivilizovano denacionalizovati, asimilovati, obezglaviti i uništiti. S obzirom na ponašanje države Srbije i Srpske crkve oko Zakona o slobodi vjeroispovijesti i pravnom položaju vjerskih organizacija oličeno u tzv.’’litijama’’, očito je da Srpska pravoslavna crkva i država Srbija ne odustaju od projekta Velike Srbije. 

Imajući, dakle, u vidu ponašanje države Srbije u zadnjih trideset godina na prostoru bivše Jugoslavije, primjetno je da kod Vlade Srbije i predśednika Srbije Aleksandra Vučića nema dovoljno potrebne političke volje, želje, energije i hrabrosti da se Srbija odlučno otrgne od pogubnog i destruktivnog sna (koji ima izuzetno velike negativne posljedice i na samu Srbiju i na sve njene suśedne države na Zapadnom Balkanu) o stvaranju Velike Srbije, odnosno tzv. Dušanovog carstva. Da bi se to ostvarilo, tj. da bi se jasno i nedvosmisleno država Srbija distancirala od imperijalne i u odnosu na druge, suśedne narode, porobljivačke i asimilatorske politike Velike Srbije, mora se roditi srpski Vili Brant, koji će se izviniti svim narodima i državama u odnosu na koje je Srbija imala i ima teritorijalne, nacionalne, državne, političke i kulturne pretenzije. Srbija nije odustala od projekta Velika Srbija, odnosno, projekta „Načertanija“ Ilije Garašanina o geopolitičkom izlazu na Jadransko more i projekta tzv. ’’Memoranduma’’ Srpske akademije nauka i umjetnosti. Dokaz za to je bio, između ostalih brojnih, i velikodržavni zvanični srpski projekat ’’Strategija očuvanja i jačanja odnosa matične države i dijaspore i matične države i Srba u regionu’’, koju je Vlada Republike Srbije usvojila 21. januara 2011. godine. Vlada Crne Gore oštro je kritikovala taj dokumenat upozorivši da se Srbija njime direktno miješa u unutrašnje poslove Crne Gore. Ako se i kada desi da predśednik Srbije kaže javno da se odustaje od ovih retrogradnih, nacionalističkih i velikodržavnih aspiracija i projekata, i iskaže iskreno žaljenje prema državama i narodima u suśedstvu – BiH, Hrvatskoj, Crnoj Gori, Makedoniji i Kosovu, priznavajući njihovu ravnopravnost, suverenost i teritorijalnu nepovredivost, identitet, integritet i dignitet u etničko-nacionalnom, političkom, kulturnom, jezičkom i svakom drugom pogledu, smatraće se da je stavljena tačka na jedan tužni i ružni period balkanskog vremena. Tek tada će Srbija istinski krenuti u demokratizaciju društva i brzim koracima ka evro-atlantskim integracijama, što će biti velika sreća za sve nas na prostoru Zapadnog Balkana, kao i u Evropi u cjelini. 

     (Nastavlja se)