Društvo

Andžej DUDA: Ruski imperijalizam u ratu sa srednjom i istočnom Evropom

Sep 19, 2022 3 Komentara

(15 riječi)

Izbijanje Drugog svjetskog rata, koji je počeo 1. septembra 1939. godine invazijom nacističkog Trećeg rajha na Poljsku, jedan je od događaja koji se svake godine obilježava širom Evrope. Međutim, 17. septembar 1939. godine, datum agresije Sovjetskog Saveza na Poljsku, nije toliko poznat na Zapadu. Stoga smatram da ovaj događaj treba stalno pominjati, jer je odlučio ne samo o sudbini moje domovine i drugih zemalja srednje i istočne Evrope, već je to činio čitavih narednih pola vijeka. Ako danas mi, Poljaci i drugi narodi našeg regiona, često tvrdimo da poznajemo Rusiju i razumijemo njene imperijalne ambicije bolje nego Zapada, to činimo zbog našeg istorijskog iskustva čiji je simbol za nas  dan 17. septembar.

Upad Crvene armije na poljsku teritoriju dvije i po sedmice nakon napada Wehrmachta i Luftwaffea bio je implementacija tajnog dijela nacističko-sovjetskog pakta Htler-Staljin koji su 23. avgusta 1939. potpisali šefovi dvije diplomatije, Ribentrop i Molotov. Dvije totalitarne imperije ušle su u savez, planirajući da među sobom podijele do tad nezavisne zemlje srednje Evrope. Njemačka sfera utjecaja trebala je uključivati ​​zapadnu Poljsku, Litvaniju i Rumuniju, dok je sovjetska kontrola trebala da se proširi na istočnu Poljsku, Letoniju, Estoniju i Finsku.

Za moj narod, najvažnija posljedica pakta bila je zajednička likvidacija nezavisne poljske države i podjela naše teritorije između dvije okupatorske sile, nacističke Njemačke i komunističke Rusije. Ostale odredbe ugovora djelimično su izmijenjene u naredne dvije godine. Finska je uspjela da zaštiti svoj suverenitet zahvaljujući Zimskom ratu 1940. godine. Litvanija je, međutim, nakon epizode relativne nezavisnosti, apsorbovana od strane Sovjetskog Saveza. Ali detaljne izmjene nisu uticale na najvažniji princip pakta – Hitlerov i Staljinov imperijalizam od tada su trebali odlučivati ​​o sudbini naroda i država našeg dijela Evrope.

Pod njemačkom okupacijom Poljska je pretrpjela ogromne ljudske i materijalne gubitke. Nacisti su ubili 6 miliona građana Republike Poljske, uključujući skoro 3 miliona poljskih Jevreja. Uništili su i spalili hiljade poljskih gradova i sela, ponajviše glavni grad zemlje, Varšavu. Ukrali su bezbroj materijalnih i kulturnih dobara, privatnih i javnih, koji nikada nisu vraćeni u moju zemlju. Samo nekoliko počinitelja njemačkog genocida, istrebljenja, ratnih zločina, masovnog terora i pljačke izvedeno je nakon rata pred sudove u Nirnbergu i Varšavi i dobilo zasluženu kaznu.

Ipak, zločine nacističke Njemačke je moralno osudio cijeli slobodni svijet. Nažalost, to se ne nije desilo sa zločinima komunističke Rusije, koji su ostali nekažnjeni i često zaboravljeni.

Šta nam je donijela sovjetska okupacija više od polovine predratne teritorije Poljske? Masakr u Katinu – istrebljenje 22000 ratnih zarobljenika: oficira poljske vojske, policajaca, vojnika, državnih službenika i drugih političkih zatvorenika. Strijeljani su prkoseći svim međunarodnim konvencijama, jer ih je Staljin smatrao patriotama odanim svojoj Otadžbini i neumoljivim neprijateljima komunizma. To je podrazumijevalo deportaciju pola miliona mojih sunarodnika u gulage i prisilna naselja u Sibiru i azijskom dijelu Sovjetskog Saveza, od kojih se veliki broj nikada nije vratio iz te „neljudske zemlje“ i poginuo u izbjeglištvu. To je podrazumijevalo brutalni teror NKVD-a i ideološku indoktrinaciju, pokušaje slamanja poljskog nacionalnog identiteta i tradicije, prisilno usađivanje komunističkih principa djeci i prisiljavanje na odricanje od vjere.

Nismo mi Poljaci jedini koji sve to znamo. Baltički narodi, Estonci, Letonci i Litvanci, bili su podjednako pogođeni, kao i druge nacije koje su pale pod sovjetsku sferu uticaja nakon pobjede Rusije nad Trećim Rajhom.

Nacističko-sovjetski pakt Hitler-Staljin je propao za manje od dvije godine nakon njegovog sklapanja, kada je Njemačka napala Staljinovu Rusiju 22. juna 1941. Ali načelo da o sudbini zemalja srednje i istočne Evrope ne odlučuju njihovi slobodni narodi, već vladari imperijalnih sila, ostao je na snazi.

Sovjeti su porazili naciste i 1945. godine zauzeli čitavu teritoriju Poljske i drugih država dalje na zapadu i jugu, sve do rijeka Labe, Dunava i Drave. Neke od njih su direktno pripojene Sovjetskom Savezu kao savezne države – takva je bila sudbina Balta, Bjelorusa ili Ukrajinaca. U drugima je Rusija postavila marionetske vlade sastavljene od lokalnih komunista potpuno potčinjenih Moskvi – to se dogodilo u Poljskoj, Čehoslovačkoj, Rumuniji, Mađarskoj, Bugarskoj i istočnoj Njemačkoj.

Za naše narode poraz Trećeg Rajha nije donio dugo očekivanu slobodu. Potčinjenost Ruskom carstvu nastavljena je sve do pada komunizma – ukupno pola vijeka!

Tek nakon demokratskih promjena koje je 1989. pokrenuo poljski pokret „Solidarnost“, Poljaci i drugi narodi Centralne i Istočne Evrope su se istinski oslobodili i povratili suverenitet svojih država. Većina njih su postepeno postale punopravne članice Evropske unije i NATO-a.

Međutim, nezavisnost bilo koje zemlje iz našeg regiona oduvijek je bila trn u oku ruskim imperijalistima. Dakle, čim se Moskva oporavila od šoka nakon gubitka staljinističke sfere uticaja, počela je da se kreće ka obnavljanju imperije. Sjećamo se vojnog napada na Gruziju 2008. Sjećamo se i nekoliko brutalnih gušenja slobodarskih pokreta u Bjelorusiji i Ukrajini. Na kraju, sjećamo se neprijateljske politike Rusije prema nezavisnoj Ukrajini, vojne aneksije Krima i Donbasa 2014. i, prije svega, tekućeg genocidnog rata punih razmjera protiv suverene ukrajinske države koji je pokrenut 24. februara 2022. godine.

Za narode našeg regiona, koji pamte istorijske događaje koje simbolizuje današnji datum – 17. septembar – nema sumnje da imperijalna Rusija ponovo teži ekspanziji na druge zemlje. Ona želi isto što je željela 1939. i 1940. godine, kada je djelovala u savezu sa Hitlerovom Njemačkom, i između 1945. i 1991. godine, kada je sama vladala našim zemljama.

Rusija je oduvijek željela vlast nad cijelom Centralnom i Istočnom Evropom. Ali slobodna Poljska, slobodna Ukrajina i sve druge nezavisne države našeg regiona nikada neće pristati na ovo. Za naše narode to je pitanje života i smrti, očuvanja identiteta i opstanka. To je pitanje naše budućnosti, bezbjednosti i prosperiteta.

Andžej Duda

Tekst se istovremeno objavljuje u poljskom mjesečniku Sve što je najvažnije/Wszystko Co Najważniejsze u sklopu projekta koji se realizuje sa Institutom za nacionalno sjećanje i Poljskom nacionalnom fondacijom.