CG u srcu

NIK GAŠAJ

SPORAZUMI SA ARAPSKIM EMIRATIMA, NETRANSPARENTNI I SUMNJIVI

Maj 05, 2025 1 Komentara

(15 riječi)

Vlada Crne Gore i Ujedinjenih Arapskih Emirata potpisale su sporazume o ekonomskoj saradnji i u oblasti turizma i razvoja nekretnine u Abu Dabiju, 28. marta 2025. godine. Dok Skupština Crne Gore je 22. aprila  osvojila ih po hitnom postupku na inicijativu predsjednika vlade CG Milojka Spajića. Ovi sporazumi su podržani od strane parlamentarne većine: Spajićev Pokret Evropa sad, Nova srpska demokratija šefa parlamenta Andrije Mandića, Demokrate i Bošnjačka stranka.

Protiv ovih sporazuma, a naročito protiv drugog sporazuma „o saradnji u oblasti turizma i razvoja nekretnine“ bili su: politička opozcija, rukovodstvo lokalne zajednice Ulcinja, albanski poslanici iz tog grada, relevantne nevladine organizacije i drugi istaknuti intelektualci.

Razlozi protivljenja sporazuma Vlade Crne Gore sa Arapskim Emiratima su brojni. Ali oni prije svega se odnose na netransparetnost, brzinu potpisivanja sporazuma premijera sa Arapskim Emiratima, bez javnih stručnih rasprava i konsultacije akademske zajednice i civilnog sektora, kao i bez  konsultacije i dogovora premijera Spajića sa Rukovodstvima lokalnih samouprava na koje će se odnositi sporazumi i projekti u oblasti turizma i razvoja nekretnine, poput Ulcinja na Velikoj plaži. Sporazum o turizmu i razvoju nekretnine je naročito sumnjivog cilja i sadržaja, jer prije svega stručna i naučna javnost ukazuje na kršenje ustavno-pravnog poretka Crne Gore.

Predsjednik države Jakov Milatović smatra da je Sporazum Vlade sa UAE u oblasti turizma i razvoja nekretnina neprihvatljiv jer suspenduje Ustav i crnogorske zakone, pa je od Evropske komisije tražio mišljenje o njegovoj usklađenosti sa evropskim pravnim standardima. Predsjednik države Jakov Milatović nije potpisao Zakon o potvrđivanju Sporazuma o saradnji u oblasti turizma i razvoja nekretnina Crne Gore i UAE nego ga je vratio na ponovno odlučivanje Skupštini Crne Gore. „Sporazum praktično predstavlja jednostrano obavezajući akt kojim se predviđa niz obaveza za državu Crnu Goru, dok isti ne sadrži nijednu konkretnu obavezu druge strane koja bi osigurala zaštitu interesa naše države u ovom pravnom poslu“, saopštio je Milatović. Na kraju, Milatović  poziva poslanike da, pri ponovnom odlučivanju, imaju u vidu sve primjedbe na Sporazum dijela državnih organa, lokalnih zajednica, NVO sektora i evropskih zvaničnika, kako bi se, preduprijedile štetne posledice po državne interese.

Mreža za afirmaciju nevladinog sektora(MANS)  saopštila je da sporazum sa UAE suspenduje Ustav i zakone Crne Gore, posebno u dijelu javnih nabavki i tendera. Upozorili su na visok rizik od pranje novca budući da podaci o stvarnim vlasnicima kompanija registrovanih u Emiratima nijesu javno dostupni, pa Vlada neće moći da provjeri kome je ustupila državnu imovinu.

Iako se  u Sporazumima ne navodi lokacija investicija, Vlada je ranije najavila da se oni odnose na ulaganja arapskog biznismena Mohameda Alabara u turizmu za projekte – na jugu i sjeveru zemlje. Za prvi projekat naznačena je Velika plaža u Ulcinju. U pitanju je zakup na 99 godina Velike plaže, koja sa zaleđem obuhvata oko 20 miliona kvadrata, a na kojoj bi se gradili turistički i objekti za stanovanje. Riječ je o  izgradnji megaturističkog kompleksa.

Skupština Opština Ulcinj na vanrednoj sjednici jednoglasno je donijela Zaključce(27.03.2025.) kojima su iskazali protivljenje primjeni navedenog sporazuma sa Arapskim Emiratima u Opštini Ulcinj. Naravno, lokalna samouprava nije protiv investicija, ali jesu protiv namjere Vlade o izdavanju na zakup Veliku plažu na 99 godina biznismenu Mohamedu Alabaru. Jer prije svega, to bi značilo otuđenje Velike plaže od lokalne zajednice i od građana ulcinja, kao i od Crne Gore.

Prema autorskom prilogu Đurđe Radulović/Milka Tadić Mijović( Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore) : „Spajić  namjerava da Alabaru bez naknade ustupi na korišćenje vrijedno državno zemljište za izgradnju, bez tendera i javne rasprave, zaobilazeći važeće prostorne planove, strategiju razvoja države, kao i principe očuvanja životne sredine.  Takav zakon ima prednost nad domaćim zakonodavstvom, ali i nad obavezama koje je Crna Gora preuzela Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju sa Evropskom unijom. Autorke  dalje ističu: da prema pisanju više inostranih medija, poslove biznismena Alabara širom svijeta su pratili brojni problemi, kontraverze i sumnje u korupciju i prevare, ali i saslušanje i tužbe.

Primjenom sporazuma na Velikoj plaži na igradnju megaturističkog kompleksa od strane arapskog biznismena Mohameda Alabari kršile bi se i manjinska prava zagarantovana međunarodnim pravom a koja se odnose na promjenu demografske strukture stanovništva u Ulcinju. Naime, u Okvirnoj Kovenciji za zaštitu nacionalnih manjina(Strazbur, 1995.), član 16  propisuje: „Države članice Savjeta Evrope i druge države ugovornice ove Okvirne Konvencije „će se uzdržati od mjera koje mijenjaju odnos stanovništva u oblastima naseljenim pripadnicima nacionalnih manjina...“ Komitet ministra Savjeta Evrope pratiće kako ugovornice sprovode ovu Okvirnu Konvenciju(Odeljak IV, član 24). Zatim, u Preporuci 1201 Parlamentarne Skupštine Savjeta Evrope, koja se odnosi na zaštitu nacionalnih manjina(1993.), Dodatni protokol, član 5 propisuje: „Zabranjene su namjerne izmjene demografskog sastava oblasti u kojoj je nastanjena nacionalna manjina a koje su štetne po tu nacionalnu manjinu.

S tim u vezi, treba podsetiti da su Evropske integracije uslovljene ispunjavanjem odgovarajućih kriterijuma o proširenju i pristupanju Uniji koji su utvrdili šefove države i vlade na skupu u Kopenhagenu 1993. godine. Među tim kriterijumima spadaju i zaštita manjinskih prava u skladu sa međunarodnim standardima.

Izvjestilac Evropskog parlamenta (EP) za Crnu Goru, Marjan Šarec je upozorio:“ da pojedine tačke sporazuma koje je Crna Gora potpisala sa Ujedinjenim Arapskim Emiratima (UAE) ne ukazuju na usaglašenost sa pravnim poretom Evropske unije (EU).

Predsjednik Crnogorskog komiteta pravnika za zaštitu ljudskih prava, Velija Murić, navodi u rubrici Forum Vijesti(30.aprila 2025.), pod nazivom: „Iznevjera bošnjačkog naroda: politička lojalnost ili lojalnost pruža duboke interese“ da „U posljednjim godinama, odluke koje se tiču ​​sudbine Bošnjaka u Crnoj Gori postale su u aktuelnim temama sve i političke konfesije u aktuelnoj situaciji. političkih razlika unutar bošnjačkog društva. Naime, odluka o potencijalnoj prodaji Velike plaže biznismenu iz Ujedinjenih Arapskih Emirata (UAE), koja bi trajala čak sto godina, postavila je na test moralnosti i političke odgovornosti rukovodstva Bošnjačke stranke, čiji je postupak, prema mišljenju mnogih, duboko razočarao narod koji bi trebalo da predstavlja.“ Dalje Murić dodaje: „Ova odluka, koju je vlast Crne Gore pokušala da povuče kroz Skupštinu, sa jasnim ciljem da se sa UAE ostvari ekonomski sporazum realizuje na račun vitalnih interesa Ulcinje, izazvala je opravdanu ljutnju građana. Ulcinj je, naime, jedno od ključnih mjesta i za bošnjaštvo, kako u Gori, tako i na mnogim Balkanu, jer plaža turizam je već decenijama i srcem Crne Gore. Međutim, ključni trenutak u ovoj političkoj drami bio je glas Bošnjačke stranke, koja je – uz podrška srpskih poslaničkih snaga – odlučila da podrži ovaj sporazum. Takva politička odluka, koju je donijelo rukovodstvo stranke na čelu sa Ervinom Ibrahimovićem, predstavlja ozbiljan udarac interisima bošnjačkog naroda na jugu Crne Gore“.

Uprkos tome što smatram da bi bilo nužno da se Crna Gora razvija u pravcu demokratske decentralizacije i lokalne samouprave, moram ukazati da aktuelna vlast djeluje u suprotnom pravcu. Naime, aktuelna državna politika ima mnogo više sličnosti sa autoritarnim koncepcijama i institucionalnim rješenjima iz prošlosti nego sa liberalno-demokratskim idejama i ustanovama. Aktuelna državna vlast teži administrativnoj centralizaciji i koncentraciji vlasti i resursa, kao što je JP „Morsko dobro“(JPMD), što je u suprotnosti sa demokratskim evropskim vrijednostima.

Najzad, eventualnom implementacijom Sporazuma u oblasti turizma i razvoja nekretnine sa Arapskim Emiratima koji  najavljuje da Vlada Crne Gore izdaje zakup biznismenu Mohamedu Alabari  Veliku plažu u Ulcinju na 99 godina izgradnje turističkih i objekata za stanovanje, može prouzrokovati opasnost da vreme Crna Gora izgubi ekonomski suverenitet u jednom od najlepših svojih primorskih dela, jer Velika bisera   predstavlja u Ulcinju. Ona je najduža plaža na Jadranu – 13 kilometara. A na samom kraju Velike plaže nalazi se – pravi turistički rezervat Evrope, čudesna Ada Bojana.